Kế hoạch bài dạy Ngữ văn Lớp 9 - Tuần 23 - Năm học 2023-2024 - Huỳnh Thị Vân

 Thiết kế bài dạy Ngữ văn 9
Tuần: 23
Tiết: 111
Ngày soạn: 18/02/2024
Ngày dạy: 19/02/2024
 Văn bản: CON CÒ
 (Chế Lan Viên)
 Hướng dẫn tự học
I. Mục tiêu cần đạt: 
Học xong bài này học sinh cần nắm được:
1. Kiến thức.
- Giúp học sinh cảm nhận được vẻ đẹp và ý nghĩa của hình tượng con cò trong bài thơ được 
phát triển từ những câu hát ru xưa để ngợi ca tình mẹ và những lời ru.
- Thấy được sự vận dụng sáng tạo ca dao của tác giả và những đặc điểm về hình ảnh thể thơ, 
giọng điệu của bài thơ.
Đối với HS Ân:
- Nắm được một số ý chính về tác giả, tác phẩm
- Cảm nhận được tình mẫu tử thiêng liêng
2. Kĩ năng.
- Rèn kĩ năng cảm thụ và phân tích thơ, đặc biệt là những hình tượng thơ được sáng tạo bằng 
liên tưởng, tưởng tượng.
3. Thái độ.
- Học sinh biết trân trọng yêu quí tình cảm của mẹ.
Đối với HS Ân:
- Yêu thương, quý trọng mẹ
II. Chuẩn bị:
- Giáo viên: Sưu tầm tài liệu chuẩn bị nội dung bài.
- Học sinh: Đọc bài trả lời các câu hỏi sách giáo khoa và gợi ý của giáo viên.
III. Phương pháp và kĩ thuật dạy học: 
- Phân tích, thảo luận nhóm, nêu vấn đề, đàm thoại, bình giảng
IV. Tiến trình dạy học:
1. Ổn định lớp: Ổn định lớp, điểm danh. 
2. Kiểm tra bài cũ: 
3. Bài mới:
 HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG (5 phút)
- Mục tiêu: Tạo tâm thế và định hướng chú ý cho HS.
- Năng lực: Năng lực tiếp nhận, sử dụng công nghệ thông tin, hợp tác.
GV Huỳnh Thị Vân Trang Thiết kế bài dạy Ngữ văn 9
 * Bố cục: Ba phần
 ? Bài thơ có bố cục mấy phần? - Phần 1: từ đầu đến con ngủ chẳng phân 
 Nội dung của từng phần? vân: Hình ảnh con cò qua lời ru của mẹ 
 Đối với em Ân: thời thơ ấu.
 Nêu được bố cục văn bản - Phần 2: hình anh con cò đi vào tiêm 
 Trình bày được nội dung của một phần văn thức của tuổi thơ, trở nên gần gũi và sẽ 
 bản theo cùng con người trên mọi chặng 
 đường đời
 tiếp đến hơi mát câu văn: Hình ảnh con cò 
 và lời ru của mẹ trên những chặng đường 
 đời của mỗi con người.
 - Phần 3: còn lại: Từ h/ả con cò, suy ngẫm 
 và triết lí về ý nghĩa của lời ru và lòng mẹ 
 đối với cuộc đời con người.
 - Bố cục của bài thơ cho thấy tứ thơ xuất 
 ? Em có nhận xét gì về bố cục của bài thơ? hiện và phát triển từ h/ả con cò trong ca 
 dao, trong lời ru của mẹ. Con cò trở thành 
 h/ả biểu tượng của tình mẹ.
 II. Tìm hiểu văn bản
 GV định hướng học sinh tìm hiểu văn bản. 1. Hình ảnh con cò qua những lời ru bắt 
 GV yêu cầu học sinh đọc đoạn 1 từ đầu đến đầu đến với tuổi ấu thơ.
 con ngủ chẳng phân vân. -Bốn câu thơ là lời giới thiệu vào bài một 
 GV đọc lai 4 câu thơ đầu. cách tự nhiên hợp lí qua lời ru của mẹ.
 ? Bốn câu thơ đầu nêu lên ý nghĩa gì? Tại sao -Cách viết trong lời ru của mẹ có cánh cò 
 tác giả lại viết trong lời hát của mẹ có cánh đang bay thể hiện lời ru con gắn với cánh 
 cò đang bay? cò bay, lời ru thấm vào tâm hồn trẻ, tự 
 nhiên âu yếm.
 GV yêu cầu học sinh đọc đoạn thơ còn lại của 
 phần 1. - Con cò bay lả, bay la, con cò Đồng 
 Đối với HS Ân: Đăng, con cò cổng Phủ...
 - Đọc được đoạn thơ
 - Tác giả chỉ lấy vài chữ trong trong mỗi 
 GV yêu cầu học sinh theo dõi chú thích 1. câu ca dao.
 ? Hình ảnh con cò hiện ra từ những câu ca -> Mỗi câu được nhắc nhằm gợi nhớ các 
 dao con cò bay la... con cò Đồng Đăng như câu ca dao khác.
GV Huỳnh Thị Vân Trang Thiết kế bài dạy Ngữ văn 9
 vào cụôc đời Sữa mẹ nhiều con ngủ chẳng Con ngủ yên thì cò cúng ngủ.
 phân vân. ....
 GV khái quát hết tiết 1. Và trong hơi mát câu văn...
 Gv yêu cầu học sinh đọc đoạn 2. -> H/ả con cò như được bay ra từ trong các 
 câu ca dao để sống trong tâm hồn con 
 ? Sau khi nói về cụôc đời vất vả, nhọc nhằn người và theo cùng con người nâng đỡ con 
 của ngày xưa người mẹ đã nói với con điều gì người trong mỗi chặng đường.
 về hình ảnh con cò? - H/ả con cò đã gợi ý nghĩa biểu tượng về 
 lòng mẹ, về sự dìu dắt, nâng đỡ dịu dàng 
 ? Em hãy lấy dẫn chứng minh họa ? và bền bỉ của người mẹ.
 3. H/ả con cò, suy ngẫm triết lí về ý 
 ? Hình ảnh con cò được nhà thơ liên tưởng, nghĩa của lời ru và tình mẹ đối với cuộc 
 tưởng tượng phong phú sự liên tưởng đó có đời con người.
 tác dụng gì? - Con dù lớn vẫn là con của mẹ
 ? Hình ảnh con cò trong phần 2 đã gợi nên ý Đi hết đời, lòng mẹ vẫn thương con
 nghĩa biểu tượng gì? - Người mẹ đã đưa ra một quy luật của 
 cuộc đời, một triết lí nhân sainh dù con đã 
 GV đọc khổ thơ cuối. lớn nhưng vẫn là con của mẹ.
 - Con cò là biểu trưng cho tấm lòng của 
 người mẹ.
 ? Ở phần thứ 3 người mẹ nói thêm điều gì với - Nhà thơ gửi gắm kín đáo niềm tin vào 
 con? cuộc đời và một khát vọng cao cả.
 ? Em cảm nhận được gì từ lời thơ trên ?
 - Hình tượng con cò biến đổi và phát triển 
 GV: đây là câu thơ mang phong cách riêng về ý nghĩa biểu tượng .
 của Chế lan Viên đậm chất triết lí. Nhà thơ đã + H/ả con cò trong ca dao là biểu tượng 
 khái quát một quy luật của tình cảm, tình mẫu cho cuộc đời vất vả, nhọc nhằn ...ngày 
 tử có ý nghĩa bền vững. xưa.
 ? Hình tượng con cò lúc này mang ý nghĩa + Hình ảnh con cò trắng, cánh cò trắng ở 
 biểu tượng là gì? phần hai là biểu tượng cho ý nghĩa của lời 
 ? Qua h/ả thơ trên nhà thơ muốn gửi gắm điều ru đối với cuộc đời mỗi con người.
 gì? + H/ả con cò ở phần 3 là biểu tượng cho 
 GV khái quát tấm lòng người mẹ đối với cuộc đời mỗi 
 ? Hình tượng con cò qua ba phần đã biến đổi đứa con.
 như thế nào về ý nghĩa biểu tượng của nó? - Ngợi ca tình mẹ và lời ru của mẹ đối với 
 cuộc đời của mõi con người. Bài thơ mang 
GV Huỳnh Thị Vân Trang Thiết kế bài dạy Ngữ văn 9
 Hoạt động GV Hoạt động của HS Nội dung, yêu cầu cần đạt
- GV chuyển giao nhiệm vụ HS thực hiện nhiệm 
học tập vụ học tập
- Viết đoạn văn trình bảy suy - HS làm việc độc lập - HS biết viết đoạn văn theo yêu 
nghĩ của em về ý nghĩa của lời cầu.
ru và tình mẹ đối với đời sống - HS trình bày kết quả
của mỗi con người.
- GV theo dõi, hỗ trợ HS làm - Lớp nhận xét, HS 
bài. lắng nghe, học hỏi
- GV cho HS trình bày, khen 
thưởng, tuyên dương bài viết 
hay.
 HOẠT ĐỘNG TÌM TÒI MỞ RỘNG (4 phút )
- Mục tiêu: Giao cho HS những nhiệm vụ nhằm bổ sung kiến thức
- Năng lực: Giải quyết vấn đề, tự quản bản thân, khoa học, tư duy sáng tạo, quản lí
 Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học Nội dung, yêu cầu cần 
 sinh đạt
- GV chuyển giao nhiệm vụ học tập - HS thực hiện 
Sưu tầm thơ văn, bài hát viết về tình mẹ. nhiệm vụ HT
Đối với HS Ân: - Thực hiện ở nhà
- Sưu tầm được một bài hát về mẹ
4. Hướng dẫn tự học: (3 phút)
- Về nhà đọc thêm bài thơ : Ngồi buồn nhớ mẹ ta xưa...
- Học thuộc bài thơ.
- Chuẩn bị bài: Viếng lăng Bác.
5. Rút kinh nghiệm:
.
GV Huỳnh Thị Vân Trang Thiết kế bài dạy Ngữ văn 9
- Năng lực: Năng lực tiếp nhận, sử dụng công nghệ thông tin, hợp tác.
 Hoạt động của GV Hoạt động của HS Nội dung cần đạt
- GV giao nhiệm vụ học tập: HS thực hiện nhiệm 
Bác nhớ Miền Nam nỗi nhớ nhà vụ học tập:
Miền Nam thương Bác nỗi thương cha -Học sinh trình bày -Khởi động bằng hình ảnh 
Nỗi mong chờ và ước ao của đồng bào các tranh ảnh đã trực quan, gây hứng thú 
Miền Nam được Bác vào thăm không chuẩn bị. cho HS.
còn nữa. Người đã ra đi mãi để lại bao -HS nhận xét các 
niềm nuối tiếc trong lòng mỗi người dân bức tranh.
Nam bộ nói riêng và nhân dân cả nước 
nói chung. Viễn Phương đã thay mặt 
nhân dân cả nước bày tỏ tình cảm của -HS ghi đề bài. -Định hướng được nội 
mình qua bài thơ Viếng lăng Bác. dung, chủ đề bài học.
- GV theo dõi, gợi ý.
- GV ghi tên bài học mới.
 HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC (25 phút)
- Mục tiêu: Nắm được xuất xứ, phương thức biểu đạt, chủ đề, thể loại của văn bản.
- Năng lực: Thu nhận thông tin, hợp tác cảm thụ, giải quyết vấn đề, tư duy sáng tạo.
 Hoạt động của Hoạt động
 Nội dung cần đạt
 giáo viên của h/s
 I. Đọc - tiếp xúc văn bản
 GV yêu cầu học sinh theo dõi - Đọc 1. Tác giả
 chú thích dấu * SGK. - Là cây bút có mặt sớm nhất của lực 
 ? Nêu một vài nét chính về tác - Trình bày lượng Việt Nam giải phóng Miền nam 
 giả? thời kì chống Mĩ.
 Đối với HS Ân: - Bài thơ được sáng tác năm 1976 khi 
 - Nêu được một số ý chính về công trình lăng vừa hoàn thành...
 tác giả. 2. Tác phẩm
 GV nêu khái quát. - Nghe * Đọc
 GV nêu yêu cầu đọc: tình cảm 
 trang nghiệm, tha thiết pha lẫn - Nghe
 sự đau đớn xót xa, khổ thơ cuối 
 đọc nhanh, giọng hơi cao.
 GV đọc, giáo viên yêu cầu H/S 
GV Huỳnh Thị Vân Trang Thiết kế bài dạy Ngữ văn 9
 nghĩa của cách nói đó? - Câu thơ dùng từ thăm ngụ ý nói giảm đi. 
 Bác như còn sống mãi với nhân dân Việt 
 Nam.
 - Phát hiện - H/ả hàng tre bát ngát trong sương sớm.
 -> Liên tưởng hàng tre xanh xanh đến sức 
 sống bền bỉ của dân tộc Việt Nam.
 ? H/ả đầu tiên mà tác giả quan - Lí giải - Đã từ lâu h/ả hàng tre là biểu tượng cho 
 sát và cảm nhận được là h/ả làng quê, cho con người dân tộc Việt 
 nào? Trước h/ả đó tác giả đã liên Nam.
 tưởng điều gì? - Khái quát -> Nhà thơ xúc động trước cảnh hàng tre 
 đứng thẳng hàng trong sương sớm, pha 
 ? Vì sao tác giả lại liên tưởng lẫn tâm trạng náo nức xếp hàng chờ mong 
 như vậy? vào thăm lăng Bác.
 - Nghe 2. Cảnh đoàn người xếp hàng vào lăng 
 ? Lời thơ giản dị kết hợp với câu viếng Bác
 cảm thán đã bộc lộ cảm xúc như - Đọc Ngày ngày mặt trời đi qua trên lăng
 thế nào của nhà thơ? Thấy một mặt trời trong lăng rất đỏ...
 GV khái quát chuyển ý. - Phát hiện
 GV yêu cầu học sinh đọc khổ - Mặt trời trong câu thơ thứ nhất là mặt 
 thơ tiếp theo. trời thực, mặt trời của tự nhiên.
 - Ở câu thơ thứ hai mặt trời là h/ả ẩn dụ sự 
 ? Ngắm nhìn đoàn người vào - Phân tích vĩ đại của Bác như mặt trời chiếu sáng 
 lăng viếng Bác nhà thơ đã có cho con đường giải phóng dân tộc, đem 
 suy ngẫm gì về Bác điều đó lại sức sống mới cho dân tộc Việt Nam. 
 được diễn tả độc đáo như thế Lòng tôn kính của nhân dân đối với Bác.
 nào? - H/ả kết tràng hoa bảy mươi chín mùa 
 ? Phân tích h/ả mặt trời trong hai xuân là h/ả ẩn dụ.
 câu thơ? - Phát hiện - Tấm lòng thành kính của nhân dân đối 
 với Bác.
 - Bốn câu thơ xen lẫn tả thực và ẩn dụ, 
 - Suy luận nhịp điệu chậm rãi như mô phỏng nhịp 
 điệu trang nghiêm tiến dần từng bước của 
 ? Ngoài h/ả mặt trời trong hai - Cảm nhận đoàn người đi vào lăng viếng Bác. Nhịp 
GV Huỳnh Thị Vân Trang Thiết kế bài dạy Ngữ văn 9
 GV yêu cầu h/s đọc khổ thơ III. Tổng kết
 cuối. 1. Nghệ thuật
 ? Khi ra khỏi lăng nghĩ đến ngày - H/ả ẩn dụ kết hợp biểu tượng.
 trở về miền Nam nhà thơ đã thốt 2. Nội dung
 lên điều gì? - Phát hiện - Bài thơ thể hiện niềm thành kính và xúc 
 ? Trong khổ thơ cuối nhà thơ đã động sâu sắc của nhà thơ và mọi người 
 bày tỏ ước muốn của mình.Theo đối với Bác.
 em đó là những ước muốn như * Ghi nhớ: SGK / tr 60
 thế nào? ý nghĩa của những ước - Nghe – Ghi
 muốn đó?
 - Khái quát
 ? Khổ thơ cuối được diễn đạt - Cảm nhận
 đặc sắc ở điểm gì? - Đọc ghi 
 nhớ
 GV khái quát tổng kết bài.
 ? Khái quát những thành công 
 về nghệ thuật của bài thơ?
 ? Cảm nhận của em về bài thơ?
 HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP (5 phút)
- Mục tiêu: HS khái quát kiến thức, vận dụng kiến thức vào giải bài tập.
- Năng lực: Tiếp nhận, giải quyết vấn đề.
Hoạt động của GV Hoạt động của HS Nội dung cần đạt
GV chuyển giao nhiệm vụ học HS thực hiện nhiệm vụ học 
tập tập
- Yêu cầu thực hiện BT - Đọc yêu cầu BT HS trả lời đúng theo 
Hãy đọc thuộc bài thơ. - HS suy nghĩ, trả lời hướng dẫn:
Đối với HS Ân: -HS giải bài tập theo hướng 
- Đọc thuộc một đoạn thơ dẫn.
GV: nhận xét, đánh giá, tuyên 
dương
 HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG (5 phút)
- Mục tiêu: HS vận dụng kiến thức đã học để viết bài văn ngắn.
- Năng lực: Tiếp nhận, sáng tạo, tự học.
GV Huỳnh Thị Vân Trang