Kế hoạch bài dạy Ngữ văn Lớp 8 Sách Kết nối tri thức - Tuần 21 - Năm học 2023-2024 - Doãn Thị Tố Lan

 Tuần: 20-21 VĂN BẢN 3: BẾP LỬA NS: 19/1/2024
 Tiết: 80-81 (Bằng Việt) ND: 26/1/2024
I. MỤC TIÊU
1. Năng lực
a. Năng lực đặc thù 
- Kết nối với Vb1 và Vb2 để làm rõ về chủ đề Chân dung cuộc sống.
- Cảm nhận được bức chân dung người bà, người cháu và tình bà cháu đầy yêu 
thương, ấm áp. Qua đó, HS sẽ thấy được những bức “chân dung cuộc sống” được 
thể hiện khác nhau ở các thể loại tiểu thuyết, truyện, thơ.
- Củng cố một số kĩ năng đọc hiểu VB thơ: nhận biết và phân tích được nét độc đáo 
của bài thơ thể hiện qua từ ngữ, hình ảnh, bố cục.
b. Năng lực chung 
- Năng lực tự chủ và tự học: biết chủ động, tích cực thực hiện những công việc của 
bản thân trong học tập;
- Năng lực giao tiếp, hợp tác: biết phối hợp với bạn cùng bàn, bạn trong nhóm; đánh 
giá được khả năng của mình và tự nhận công việc phù hợp với bản thân; biết bày tỏ 
ý kiến riêng; biết hỗ trợ bạn khi cần thiết;
- Năng lực giải quyết vấn đề và sáng tạo: biết phát hiện và có hướng ứng xử phù hợp 
với một vấn đề nảy sinh trong tình huống thực tiễn.
2. Về phẩm chất
Trân trọng, tin yêu vẻ đẹp của con người, thiên nhiên; biết sống có trách nhiệm.
3. Kiến thức
- Qua hồi tưởng và suy ngẫm của người cháu đã trưởng thành, bài thơ “Bếp lửa” gợi 
lại những kỉ niệm đầy xúc động về người bà và tình bà cháu, đồng thời thể hiện lòng 
kính yêu trân trọng và biết ơn của người cháu đối với bà và cũng là đối với gia đình, 
quê hương đất nước.
- Bài thơ đã kết hợp nhuần nhuyễn giữa biểu cảm với miêu tả, tự sự và bình luận. 
Thành công của bài thơ còn ở sự sáng tạo hình ảnh bếp lửa gắn liền với hình ảnh 
người bà, làm điểm tựa khơi gợi mọi kỉ niệm, cảm xúc, suy nghĩ về bà và tình bà 
cháu.
II. THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU
- KHBD, SGK, SGV, SBT
- PHT số 1,2
- Tranh ảnhn
- Máy tính, máy chiếu, bảng phụ, Bút dạ, Giấy A0
III. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC
A. HOẠT ĐỘNG MỞ ĐẦU
a. Mục tiêu: Giúp HS định hướng được nội dung bài học; tạo được hứng thú, khơi 
gợi nhu cầu hiểu biết của HS; kết nối trải nghiệm của HS với nội dung VB. Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và - Thơ ông trong trẻo, mượt mà, cảm xúc tinh 
 thảo luận tế, giàu suy tư.
 - HS trình bày sản phẩm - Một số tác phẩm tiêu biểu: Hương cây – Bếp 
 - GV gọi hs nhận xét, bổ sung câu trả lời lửa (1968, in chung); Những gương mặt, 
 của bạn. những khoảng trời (1973), 
 Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện 2. Tác phẩm
 nhiệm vụ - Hoàn cảnh sáng tác: Bài thơ Bếp lửa được 
 - GV nhận xét, bổ sung, chốt kiến thức sáng tác năm 1963, khi tác giả đang là sinh 
 viên học tập ở nước ngoài.
2. Khám phá văn bản
a. Mục tiêu: 
- Kết nối với Vb1 và Vb2 để làm rõ về chủ đề Chân dung cuộc sống.
- Cảm nhận được bức chân dung người bà, người cháu và tình bà cháu đầy yêu 
thương, ấm áp. Qua đó, HS sẽ thấy được những bức “chân dung cuộc sống” được 
thể hiện khác nhau ở các thể loại tiểu thuyết, truyện, thơ.
- Củng cố một số kĩ năng đọc hiểu VB thơ: nhận biết và phân tích được nét độc đáo 
của bài thơ thể hiện qua từ ngữ, hình ảnh, bố cục.
- Trân trọng, tin yêu vẻ đẹp của con người, thiên nhiên; biết sống có trách nhiệm.
b. Nội dung: Hs khám phá văn bản
c. Sản phẩm học tập: HS tiếp thu kiến thức và câu trả lời của HS 
d. Tổ chức thực hiện:
 HOẠT ĐỘNG CỦA GV – HS DỰ KIẾN SẢN PHẨM
 NV1: Hướng dẫn học sinh tìm III. Khám phá văn bản
 hiểu khái quát về bài thơ 1. Tìm hiểu khái quát về bài thơ
 - GV chuyển giao nhiệm vụ: - Bài thơ là lời của người cháu ở nơi xa nhớ về những 
 + Bài thơ là lời của nhân vật nào, kỉ niệm tuổi thơ với người bà. 
 thể hiện cảm xúc về ai? Cảm xúc - Cảm xúc đó được gợi lên từ hình ảnh bếp lửa ấm áp, 
 đó được gợi lên từ điều gì? thân thương: Một bếp lửa chờn vờn sương sớm/ Một 
 + Hãy xác định bố cục của bài thơ. bếp lửa ấp iu nồng đượm.
 - HS tiếp nhận nhiệm vụ. 2. Bố cục của bài thơ 
 Bước 2: HS trao đổi thảo luận, Bài thơ có bố cục 4 phần
 thực hiện nhiệm vụ - Phần 1 (khổ 1): Hình ảnh bếp lửa khơi nguồn cảm xúc 
 - HS suy nghĩ, thảo luận và hồi ức của người cháu. 
 - Gv quan sát, cố vấn - Phần 2 (khổ 2, 3, 4, 5): Hồi tưởng những kỉ niệm tuổi 
 Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt thơ sống bên bà và hình ảnh bà gắn liền với hình ảnh 
 động và thảo luận bếp lửa.
 - HS trả lời câu hỏi/ trình bày sản - Phần 3 (khổ 6): Suy ngẫm về cuộc đời bà và hình ảnh 
 phẩm thảo luận bếp lửa.
 - GV gọi hs nhận xét, bổ sung câu ngọn lửa ấm áp của sự sống, của niềm tin cho các thế 
 hệ sau. 
 Như vậy, hình ảnh bếp lửa vừa thực vừa mang ý 
 TIẾT 2 nghĩa biểu tượng. Vì thế. với người cháu, bếp lửa quen 
 NV3: Hướng dẫn học sinh chia thuộc, gắn bó suốt tám năm ròng của tuổi thơ nhưng lại 
 sẻ, kết nối mang ý nghĩa về sự kì diệu, thiêng liêng: Ôi kì lạ và 
 - GV chuyển giao nhiệm vụ: thiêng liêng - bếp lửa !
 + Nêu cảm nhận của em về hình 
 ảnh người bà và tình cảm người 5. Chia sẻ, kết nối
 cháu dành cho bà. Những từ ngữ, - Bức chân dung cuộc sống có thể là:
 chi tiết nào trong bài thơ giúp em + chân dung người bà tần tảo, nhẫn nại, giàu yêu 
 có cảm nhận như vậy? thương;
 + Trong bài thơ, hình ảnh bếp lửa + chân dung người cháu đã trưởng thành, đi xa nhưng 
 được lặp lại nhiều lần. Theo em, vẫn luôn nhớ về bà, yêu thương và biết ơn bà. 
 việc lặp lại như vậy có tác dụng gì? + chân dung về kỉ niệm tuổi thơ với cuộc sống thiếu 
 + Bài thơ đã “vẽ” nên bức “chân thốn, gian khổ nhọc nhằn: năm 1945 đói mòn đói mỏi, 
 dung cuộc sống” nào? Điều gì hoàn cảnh khó khăn trong những năm kháng chiến 
 trong bức chân dung ấy gây ấn chống thực dân Pháp (mẹ cùng cha công tác bận không 
 tượng sâu sắc nhất với em? Vì sao? về, cháu lớn lên trong sự cưu mang, dạy dỗ của bà, giặc 
 - HS tiếp nhận nhiệm vụ. đốt làng cháy tàn, cháy rụi); chân dung về tình cảm bà 
 Bước 2: HS trao đổi thảo luận, cháu ấm nồng, sâu sắc.
 thực hiện nhiệm vụ - Điều gây ấn tượng nhất đối với bản thân: gợi ý
 - HS suy nghĩ, thảo luận Điều gây ấn tượng nhất trong bức chân dung ấy 
 - Gv quan sát, cố vấn là “ngọn lửa”. Vì hình ảnh này mang tính khái quát 
 Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt cao, ngọn lửa mang nghĩa biểu tượng. Ngọn lửa ở đây 
 động và thảo luận không chỉ còn là ngọn lửa bếp củi mà còn là ngọn lửa 
 - HS trả lời câu hỏi/ trình bày sản thắp sáng và duy trì niềm tin tình thương yêu to lớn của 
 phẩm thảo luận bà, tiếp nối truyền lửa tình yêu từ bà sang cháu và cho 
 - GV gọi hs nhận xét, bổ sung câu nhiều thế hệ sau nữa. 
 trả lời của bạn.
 Bước 4: Đánh giá kết quả thực 
 hiện nhiệm vụ
 - GV nhận xét, bổ sung, chốt lại 
 kiến thức:
3. Hoạt động tổng kết
a. Mục tiêu: 
- Khái quát lại nội dung nghệ thuật của văn bản; 
b. Nội dung: Giáo viên phát PHT, học sinh làm việc cá nhân
c. Sản phẩm học tập: Câu trả lời của HS bằng ngôn ngữ nói, PHT Bà vẫn giữ thói quen dậy sớm
Nhóm bếp lửa ấp iu, nồng đượm
A. Nói lên nỗi nhớ của tác giả về người bà
B. Nói lên sự tần tảo, đức hi sinh của người bà
C. Nói lên thói quen nhóm lửa lúc sáng sớm của người bà
D. Cả A, B, C đều sai
Câu 3: Trong dòng hồi tưởng của nhân vật trữ tình, hình 
ảnh người bà gắn với hình ảnh nào?
A. Người cháu
B. Bếp lửa
C. Tiếng chim tu hú
D. Cuộc chiến tranh
Câu 4: Từ “ấp iu” trong câu “Một bếp lửa ấp iu nồng 
đượm” gợi đến hình ảnh bàn tay của người bà như thế 
nào?
A. Kiên nhẫn, khéo léo
B. Cần cù, chăm chỉ
C. Vụng về, thô nhám
D. Mảnh mai, yếu đuối
Câu 5: Nội dung của ba khổ thơ “Lên bốn tuổi chứa 
niềm tin dai dẳng” nói về nội dung gì?
A. Chủ yếu miêu tả hiện thực cuộc chiến tranh ác liệt, tàn 
khốc
B. Là sự hồi tưởng lại những kỉ niệm tuổi thơ sống bên 
bà của người cháu
C. Chủ yếu là cảnh bà dạy cho người cháu học chữ
D. Nói về những câu chuyện bà kể cho cháu nghe khi bà 
còn ở Huế
Câu 6: Tuổi thơ người cháu bên bà được tái hiện như thế 
nào?
A. Một tuổi thơ nhiều niềm vui sướng, hạnh phúc
B. Một tuổi thơ trong chiến tranh biến động dữ dội
C. Một tuổi thơ nhiều gian khổ, thiếu thốn, nhọc nhằn 
nhưng ấm áp tình yêu thương của bà
D. Cả A, B, C đều đúng
Câu 7: Nhân vật trữ tình trong bài thơ Bếp lửa là ai?
A. Người bà
B. Người bố
C. Người cháu
D. Người mẹ - GV chuyển giao nhiệm vụ: Viết đoạn + Bếp lửa là một hình ảnh rất quen 
 văn ngắn nêu cảm nghĩ của em về hình thuộc ở làng quê Việt Nam.
 ảnh bếp lửa trong bài thơ. + Hình ảnh bếp lửa gắn bó với tuổi thơ 
 - HS tiếp nhận nhiệm vụ. sống với bà của người cháu.
 Bước 2: HS trao đổi thảo luận, thực - Ý nghĩa của hình ảnh bếp lửa:
 hiện nhiệm vụ + Bếp lửa đã gợi lại những kỉ niệm về 
 - Gv quan sát, lắng nghe gợi mở người bà trong những năm tháng tuổi 
 - HS thực hiện nhiệm vụ; thơ.
 Bước 3: Báo cáo kết quả và thảo luận + Bếp lửa đã gợi những suy ngẫm, tình 
 - Gv tổ chức hoạt động cảm dành cho người bà.
 - Hs nhận xét + Bếp lửa đã nhen lên ngọn lửa của sức 
 Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện sống, của niềm tin, của ước mơ và tình 
 nhiệm vụ yêu thương.
 - GV nhận xét, đánh giá, bổ sung, chốt Đoạn văn tham khảo:
 lại kiến thức Hình ảnh bếp lửa trong bài thơ 
 cùng tên của nhà thơ Bằng Việt chứa 
 đựng nhiều ý nghĩa. Trước hết, bếp lửa 
 vốn là một sự vật rất quen thuộc ở làng 
 quê Việt Nam. Bếp lửa của bà, của mẹ 
 đã đi vào những lời thơ, câu hát Còn 
 trong bài thơ, bếp lửa gắn bó với tuổi 
 thơ sống với bà của người cháu, thể 
 hiện tình cảm tha thiết, nồng ấm. Bếp 
 lửa đã gợi lại những kỉ niệm về người 
 bà trong những năm tháng tuổi thơ. 
 Hình ảnh này đã gợi những suy ngẫm, 
 tình cảm dành cho người bà. Cuối cùng, 
 bếp lửa đã nhen lên ngọn lửa của sức 
 sống, của niềm tin, của ước mơ và tình 
 yêu thương.
IV. Phụ lục
Rút kinh nghiệm
 Dữ liệu 1
- Anh thanh niên
- Cô kĩ sư
- Bác lái xe
 Lặng lẽ Sapa
Dữ liệu 2
- Mon
- Mên
- Chim chìa vôi 
 Bầy chim chìa vôi
Dữ liệu 3
- Vườn hoa
- Cửa sổ
- Người bố- người con
 Vừa nhắm mắt vừa mở cửa sổ
- GV dẫn dắt vào bài học mới: Vừa rồi chúng ta đã cùng nhau nhắc lại một số văn 
bản truyện đã học trong chương trình. Trong buổi học ngày hôm nay, chúng ta sẽ 
học cách phân tích một tác phẩm truyện. Phân tích một tác phẩm truyện là làm 
sáng tỏ chủ đề và những nét đặc sắc về nghệ thuật của tác phẩm được thể hiện 
qua những yếu tố cơ bản của thể loại truyện như cốt truyện, nhân vật, người kể 
chuyện, Phần Viết của bài học này sẽ hướng dẫn em viết bài văn phân tích một 
tác phẩm truyện theo định hướng đó
Hoạt động 2: Hình thành kiến thức
2.1. Giới thiệu kiểu bài
a. Mục tiêu: Nắm được yêu cầu đối với bài văn phân tích một tác phẩm (truyện)
b. Nội dung: HS sử dụng SGK, chắt lọc kiến thức để tiến hành trả lời câu hỏi.
c. Sản phẩm học tập: HS tiếp thu kiến thức và câu trả lời của HS.
d. Tổ chức thực hiện:
 HOẠT ĐỘNG CỦA GV – HS DỰ KIẾN SẢN PHẨM
 TIẾT 1 I. Giới thiệu kiểu bài
 Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học 1. Khái niệm
 tập Phân tích một tác phẩm truyện là làm 
 - GV đặt câu hỏi gợi dẫn: sáng tỏ chủ đề và những nét đặc sắc về 
 + Phân tích một tác phẩm truyện là gì? nghệ thuật của tác phẩm được thể hiện 
 + Việc viết bài văn phân tích một tác qua những yếu tố cơ bản của thể loại 
 phẩm truyện cần chú ý và đảm bảo truyện như cốt truyện, nhân vật, người 
 những yêu cầu gì? kể chuyện,
 Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học 2. Yêu cầu
 tập c3. Chỉ ra các câu khẳng định ý nghĩa, c. Các câu nêu chủ đề:
 giá trị của tác phẩm truyện - Đó chính là thái độ yêu quý, trân trọng 
 - HS tiếp nhận nhiệm vụ. và biết ơn thiên nhiên. Dường như nhà 
 Bước 2: HS trao đổi thảo luận, thực văn muốn gửi đến người đọc một thông 
 hiện nhiệm vụ điệp: Hãy mở rộng mọi giác quan, mở 
 - HS thực hiện nhiệm vụ rộng tâm hồn mình để cảm nhận vẻ đẹp 
 Bước 3: Báo cáo kết quả và thảo luận diệu kì của sự sống, cỏ cây, đất trời. 
 - HS báo cáo sản phẩm thảo luận (bằng chứng gián tiếp và trực tiếp: 
 - GV gọi HS khác nhận xét, bổ sung câu Người bố đã dạy cho con trai là một 
 trả lời của bạn. món quà bất tận)
 Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện - Tác phẩm còn là bài ca về sự giao cảm 
 nhiệm vụ đẹp đẽ, tinh tế giữa con người với con 
 - GV nhận xét, đánh giá, bổ sung, chốt người. (bằng chứng trực tiếp: Trong câu 
 kiến thức chuyện Ngày bí mật nhưng người 
 *HSKT: Tự quản tốt bản thân, theo dõi khác lại vui hơn)
 hoạt động của các bạn và hứng thú với - Đằng sau các câu chuyện bình dị ấy 
 tiết học lại ẩn chứa những suy nghĩ thấm thía về 
 cuộc sống. (bằng chứng gián tiếp và 
 trực tiếp: Chẳng hạn truyện Ghét cái 
 răng khểnh; Tôi cũng muốn kể cho 
 các bạn nghe nữa)
 d. Các câu chuyện trong tác phẩm được 
 kể từ ngôi thứ nhất, qua lời một cậu bé 
 mười tuổi nên rất hồn nhiên, tươi tắn, 
 thú vị.
 - Lời kể trong tác phẩm có giọng điệu 
 gần gũi, thân thương như những lời thủ 
 thỉ, tâm tình, nhẹ nhàng, thấm vào lòng 
 người.
 - Nguyễn Ngọc Thuần đã xây dựng 
 thành công một số hình ảnh chứa đựng 
 nhiều lớp nghĩa.
 e. Có thể nói, Vừa nhắm mắt vừa mở 
 cửa sổ là một món quà đẹp mà người 
 viết đã trao tặng đến bạn đọc.
2.3. Thực hành viết theo các bước
a. Mục tiêu: Giúp HS
- Biết viết bài theo các bước. 
- Lựa chọn đề tài để viết, tìm ý, lập dàn ý.
b. Nội dung: HS sử dụng SGK, chắt lọc kiến thức để tiến hành trả lời câu hỏi.