Kế hoạch bài dạy Ngữ văn Lớp 8 Sách Kết nối tri thức - Tuần 13 - Năm học 2023-2024 - Doãn Thị Tố Lan

 VĂN BẢN 3: MỘT SỐ GIỌNG ĐIỆU CỦA TIẾNG 
 Tuần: 13 CƯỜI TRONG THƠ TRÀO PHÚNG NS: 1/11/2023
 Tiết: 49-50 (Trần Hoa Lê) ND: 4/11/2023
I. MỤC TIÊU
1. Năng lực
a. Năng lực đặc thù (năng lực ngôn ngữ và năng lực văn học)
- Kết nối với VB1 và VB2 để làm sáng tỏ chủ đề “Tiếng cười trào phúng trong thơ”
- Nhận diện được các giọng điệu phong phú của tiếng cười trào phúng và một số biện pháp 
nghệ thuật được các nhà thơ sử dụng làm bật ra tiếng cười
b. Năng lực chung (năng lực giao tiếp và hợp tác, năng lực giải quyết vấn đề và sáng tạo)
- Năng lực tự chủ và tự học: biết chủ động, tích cực thực hiện những công việc của bản 
thân trong học tập;
- Năng lực giao tiếp, hợp tác: biết phối hợp với bạn cùng bàn, bạn trong nhóm; đánh giá 
được khả năng của mình và tự nhận công việc phù hợp với bản thân; biết bày tỏ ý kiến 
riêng; biết hỗ trợ bạn khi cần thiết;
2. Về phẩm chất
Có ý thức phê phán cái xấu, cái tiêu cực và hướng tới những điều tốt đẹp trong suy nghĩ và 
hành động
3. Kiến thức
- Thấy được những giọng điệu của tiếng cười trong thơ trào phúng là hài hước, mỉa mai - 
châm biếm, đả kích... qua đó thể hiện nét đắc trong nghệ thuật trào phúng trong văn học 
Việt Nam.
- Nghệ thuật: Luận điểm ngắn gọn, tập trung, sắp xếp theo một trình tự hợp lí; luận cứ xác 
đáng, toàn diện, nhận xét sâu sắc; luận chứng phong phú, cụ thể, xác thực.
*HSKT: Không yêu cầu nhận diện được các giọng điệu phong phú của tiếng cười trào 
phúng và một số biện pháp nghệ thuật được các nhà thơ sử dụng làm bật ra tiếng cười
II. THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU
- KHBD, SGK, SGV, SBT
- PHT số 1,2 phùng”
*HSKT: Nêu được ý nghĩa của tiếng cười hàng 
ngày
B. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC 
1. Đọc văn bản và tìm hiểu chung
a. Mục tiêu: Đọc văn bản và thực hiện một số kĩ thuật đọc thông qua việc trả lời một số 
câu hỏi trong khi đọc
b. Nội dung: Hs sử dụng sgk, đọc văn bản theo sự hướng dẫn của GV
c. Sản phẩm học tập: HS tiếp thu kiến thức và câu trả lời của HS 
d. Tổ chức thực hiện:
 HOẠT ĐỘNG CỦA GV – HS DỰ KIẾN SẢN PHẨM
 Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ I. Đọc văn bản và tìm hiểu chung
 - GV chuyển giao nhiệm vụ 1. Đọc
 1) Gv hướng dẫn cách đọc - Hs tự đọc bài
 2) Em hãy giới thiệu vài nét về tác giả, tác - Chú ý các từ khó
 phẩm 2. Tìm hiểu chung
 - HS lắng nghe, tiếp nhận nhiệm vụ - Tác giả Trần Hoa Lê, giảng viên đại 
 Bước 2: HS trao đổi thảo luận, thực hiện học, nhà nghiên cứu văn học.
 nhiệm vụ - Tác phẩm được trích trên Tạp chí Văn 
 - Hs làm việc cá nhân/nhóm học và tuổi trẻ, số tháng 9/2022.
 - GV quan sát
 Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo 
 luận
 - HS trình bày sản phẩm 
 - GV gọi hs nhận xét, bổ sung câu trả lời của 
 bạn.
 Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm 
 vụ
 - GV nhận xét, bổ sung, chốt kiến thức - GV gọi hs nhận xét, bổ sung câu trả lời 
của bạn.
Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện 
nhiệm vụ
- GV nhận xét, bổ sung, chốt lại kiến thức
*HSKT: Đọc văn bản, theo dõi ghi bài 
vào vở
NV2: Hướng dẫn Hs tìm hiểu về về 2. Tìm hiểu về giọng điệu của tiếng cười trong 
giọng điệu của tiếng cười trong thơ thơ trào phúng
trào phúng - Các giọng điệu của tiếng cười trong thơ trào 
Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ phúng:
- GV chuyển giao nhiệm vụ: STT Giọng điệu Dấu hiệu để nhận biết
+ Hs thảo luận nhóm đôi PHT số 1 hài hước đùa cợt nhẹ nhàng cùng 
 Giọng Dấu hiệu để nhận những yếu tố khác lạ 
 STT 1
 điệu biết phóng túng, phá vỡ các 
 khuôn khổ quen thuộc
 1 mia mai - tạo ra những yếu tố vô lí 
 2 châm biếm hoặc thiếu lô-gíc, đảo lộn 
 trật tự thông thường.
 2
 đả kích thường mang giọng điệu 
 phủ nhận gay gắt đối 
 3 tượng, hình thức ngôn từ 
 3
 mang tính “mắng chửi” 
 quyết liệt, có phân suồng 
+ Trong các giọng điệu của tiếng cười ở 
 sã, thô mộc.
thơ trào phúng mà văn bản đề cập, em 
cảm thấy thích thú với giọng điệu nào? Vì 
 - Chia sẻ về giọng điệu của tiếng cười trong thơ 
sao? (hs làm việc cá nhân)
 trào phúng mà bản thân thích thú:
- HS tiếp nhận nhiệm vụ
 Gợi ý:
Bước 2: HS trao đổi thảo luận, thực 
 Trong các giọng điệu của tiếng cười ở thơ trào Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo qua đó thể hiện nét nhận xét sâu sắc.
luận đắc trong nghệ thuật - Bằng chứng 
- Hs trả lời trào phúng trong văn phong phú, cụ 
- Hs khác lắng nghe, bổ sung học Việt Nam. thể, xác thực.
 Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm 
vụ
- Gv nhận xét, bổ sung, chốt lại 
C. HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP
a. Mục tiêu: Củng cố lại kiến thức đã học.
b. Nội dung: Gv tổ chức trò chơi “Ngôi sao may mắn”
c. Sản phẩm học tập: Câu trả lời của Hs
d. Tổ chức thực hiện:
 HOẠT ĐỘNG CỦA GV VÀ HS DỰ KIẾN SẢN PHẨM
Bước1: Chuyển giao nhiệm vụ Gợi ý
- GV chuyển giao nhiệm vụ: 1. Sự bất toàn của con người
Câu 1: Đối tượng miêu tả của thơ trào phúng là gì? 2. 3 loại: hài hước, mỉa mai – 
Câu 2: Tác giả Trần Hoa Lê đã đề cập đến mấy loại giọng châm biếm, đả kích
điệu tiếng cười? Đó là những giọng điệu nào? 3. Hài hước
Câu 3: Cách đùa cợt nhẹ nhàng cùng những yếu tố khác 4. Đả kích
lạ phóng túng, phá vỡ các khuôn khổ quen thuộc là đặc 5. Hướng con người đến giá trị 
điểm của giọng điệu nào? cao đẹp.
Câu 4: Phủ nhận gay gắt đối tượng, thể hiện quan niệm 6. Nguyễn Khuyến/ Trần Tế 
nhân sinh, đạo đức của tác giả là đặc điểm của giọng điệu Xương.
nào?
Câu 5: Ngoài việc đẩy lùi cái xấu, tiếng cười còn mang 
lại ý nghĩa nào?
Câu 6: Kể ít nhất 1 tác giả thơ trào phúng được đề cập 
trong văn bản.
- HS tiếp nhận nhiệm vụ. Bước 2: HS trao đổi thảo luận, - Tiếng cười ấy thật cần thiết để đẩy lùi cái xấu, 
thực hiện nhiệm vụ hướng mỗi con người đến những giá trị cao đẹp 
- HS thảo luận và hoàn thành các hơn (ý nghĩa của tiếng cười).
PHT Thơ trào phúng mang đậm màu sắc cuộc sống, 
- Gv quan sát, cố vấn phản ánh được những góc trần trụi của cuộc sống. 
Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt Khác với thơ lãng mạn, thơ trào phúng dùng tiếng 
động và thảo luận cười để xây dựng tư tưởng, tình cảm cho con người, 
- HS thuyết trình sản phẩm thảo chống lại cái xấu xa, lạc hậu, thoái hóa, rởm đời, 
luận hoặc để đả kích, vạch mặt kẻ thù, đánh vào những 
- GV gọi hs nhận xét, bổ sung câu tư tưởng, hành động mang bản chất thù địch với 
trả lời của bạn. con người. Vạch mâu thuẫn của sự vật – mâu thuẫn 
Bước 4: Đánh giá kết quả thực giữa cái bên ngoài và cái thực chất bên trong – để 
hiện nhiệm vụ làm cho người đọc nhận thấy sự mỉa mai, trào lộng 
 của sự vật là cách làm chủ yếu của thơ trào phúng; 
 cho nên thơ trào phúng thường sử dụng lối nói 
 phóng đại, so sánh, chơi chữ dí dỏm hay lời nói mát 
 mẻ sâu cay. 
IV. Phụ lục
Rút kinh nghiệm
 a. Mục tiêu: Tạo hứng thú cho HS, thu hút HS sẵn sàng thực hiện nhiệm vụ học tập của 
mình. Dẫn dắt vào bài mới
b. Nội dung: Hs chia sẻ về suy nghĩ, cảm nhận của bản thân
c. Sản phẩm: Câu trả lời bằng ngôn ngữ nói của HS
 HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS DỰ KIẾN SẢN PHẨM
 Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ Gợi ý:
 - Gv chuyển giao nhiệm vụ: Kể tên một số nhà - Nguyễn Khuyến, Tú Xương, Tú Mỡ, Hồ 
 thơ trào phúng mà em đã học hoặc biết? Em Xuân Hương,...
 ấn tượng với bài thơ nào nhất trong các sáng - Về bài thơ: Hs tự chia sẻ
 tác của các nhà thơ đó? Vì sao? (Gv giao cho 
 Hs chuẩn bị câu hỏi này trước khi đến lớp)
 - HS tiếp nhận nhiệm vụ.
 Bước 2: HS trao đổi thảo luận, thực hiện 
 nhiệm vụ
 - Gv quan sát, hỗ trợ
 - HS suy nghĩ, trả lời
 Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo 
 luận
 - HS đọc, trình bày câu trả lời 
 - GV gọi hs nhận xét, bổ sung câu trả lời của 
 bạn.
 Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm 
 vụ
 - GV nhận xét, bổ sung, chốt lại kiến thức, 
 đẫn dắt vô bài mới: 
 *HSKT: Kể tên một số nhà thơ trào phúng mà 
 em đã học
B. HÌNH THÀNH KIẾN THỨC 
(Tìm hiểu lý thuyết) b. Nội dung: Gv hướng dẫn học sinh thảo luận để tìm hiểu yêu cầu của kiểu bài
c. Sản phẩm học tập: Câu trả lời bằng ngôn ngữ nói của HS
d. Tổ chức thực hiện
 HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS DỰ KIẾN SẢN PHẨM
 Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ I. Tìm hiểu lí thuyết
 - Gv chuyển giao nhiệm vụ: 2. Tìm hiểu yêu cầu của kiểu bài
 Bài văn nghị luận phân tích một tác phẩm - Giới thiệu tác giả và bài thơ; nêu ý kiến 
 văn học (thơ trào phúng) cần đáp ứng chung của người viết về bài thơ.
 những yêu cầu gì? - Phân tích được nội dung trào phúng của 
 - HS tiếp nhận nhiệm vụ. bài thơ để làm rõ chủ đề.
 Bước 2: HS trao đổi thảo luận, thực hiện - Chỉ ra được tác dụng của một số nét đặc 
 nhiệm vụ sắc về nghệ thuật trào phúng được thể hiện 
 - HS quan sát, trao đổi với bạn cùng bàn trong bài thơ.
 - GV quan sát, gợi mở - Khẳng định được giá trị, ý nghĩa của bài 
 Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thơ.
 thảo luận
 - Gv tổ chức hoạt động
 - HS trình bày câu trả lời, nhận xét, bổ sung 
 câu trả lời của bạn.
 Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện 
 nhiệm vụ
 - GV nhận xét, bổ sung, chốt lại kiến thức:
Hoạt động 3: Đọc và phân tích bài viết tham khảo
a. Mục tiêu: 
Nhận biết các yêu cầu và thao tác, kĩ năng cần chú ý khi viết bài văn nghị luận phân tích 
một tác phẩm văn học (thơ trào phúng)
b. Nội dung: Gv hướng dẫn học sinh phân tích bài viết mẫu
c. Sản phẩm học tập: Câu trả lời bằng ngôn ngữ nói của Hs, PHT
d. Tổ chức thực hiện nhiệm vụ
 - GV nhận xét, bổ sung, chốt lại kiến thức
 *HSKT: Đọc bài viết tham khảo, nắm bố 
 cục bài viết
C. HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP
(Thực hành viết theo các bước)
a. Mục tiêu
HS bước đầu biết cách viết bài văn nghị luận phân tích một tác phẩm văn học (thơ trào 
phúng) b. Nội dung: Giáo viên hướng dẫn học sinh viết bài
c. Sản phẩm học tập: Sản phẩm PHT, câu trả lời của học sinh
d. Tổ chức thực hiện:
 HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS DỰ KIẾN SẢN PHẨM - HS quan sát, lắng nghe và trả lời triển khai mỗi ý theo trình tự sau: thuyết 
- GV quan sát, hỗ trợ (thuyết minh, dẫn dắt để đảm bảo tính mạch 
Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và lạc của bài viết) – dẫn (nêu dẫn chứng, câu 
thảo luận thơ cần phân tích) – phân tích (nêu đối tượng 
- Gv tổ chức hoạt đông của tiếng cười trào phúng, phân tích biện pháp 
- HS báo cáo kết quả, nhận xét, bổ sung nghệ thuật được sử dụng trong câu thơ để tạo 
Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện ra tiếng cười trào phúng). Theo phương án 2, 
nhiệm vụ bài phân tích cần tách bạch rõ hai phần: phân 
- Gv bổ sung, nhận xét tích nội dung và phân tích hình thức nghệ 
*HSKT: Nắm được nội dung của tác thuật nên tập trung vào biện pháp nghệ thuật 
phẩm đặc sắc nhất của bài thơ.
 - Chú ý làm rõ những nét đặc sắc về nội dung 
 và nghệ thuật trào phúng của bài thơ, không 
 sa vào tóm tắt nội dung.
NV3: Hướng dẫn học sinh chỉnh sửa 3. Chỉnh sửa bài viết
bài viết Đọc lại bài viết, căn cứ vào yêu cầu phân tích 
Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ một bài thơ trào phúng và dàn ý đã lập, rà soát 
- GV chuyển giao nhiệm vụ các phần, các ý để chỉnh sửa. Việc chỉnh sửa 
Gv hướng dẫn hs chỉnh sửa bài viết có thể thực hiện theo một số gợi ý sau:
Bước 2: HS trao đổi thảo luận, thực - Kiểm tra xem các ý đã được triển khai theo 
hiện nhiệm vụ logic nhất quán chưa, nếu chưa thì phải điều 
- HS quan sát, lắng nghe và trả lời chỉnh lại các ý cho phù hợp.
- GV quan sát, hỗ trợ - Rà soát xem bài viết đã chú ý phân tích một 
Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và số nét đặc sắc về nội dung và nghệ thuật trào 
thảo luận phúng của bài thơ chưa. Nếu thiếu thì phải bổ 
- Gv tổ chức hoạt đông sung.
- HS báo cáo kết quả, nhận xét, bổ sung - Đối chiếu quy mô và dung lượng thông tin 
Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện giữa các ý. Ý nào cần trình bày quá dài hoặc 
nhiệm vụ quá nhiều thông tin thì cần rút gọn lại. Ngược 
- Gv bổ sung, nhận xét lại, ý nào quá ngắn hoặc còn sơ sài thì cần bổ a. Mục tiêu
- Khắc sâu yêu cầu của kiểu bài
- Rút kinh nghiệm khi viết kiểu bài nghị luận phân tích một tác phẩm văn học (thơ trào 
phúng) b. Nội dung: Giáo viên hướng dẫn học sinh nhắc lại yêu cầu của kiểu bài và rút 
kinh nghiệm
c. Sản phẩm học tập: Câu trả lời của học sinh, bài làm của Hs
d. Tổ chức thực hiện:
 HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS DỰ KIẾN SẢN PHẨM
 Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ III. Hoạt động trả bài
 - Gv chuyển giao nhiệm vụ 1. Nhắc lại, khắc sâu yêu cầu 
 1) GV trả bài, gọi vài HS nhắc lại yêu cầu chung của của kiểu bài
 kiểu bài nghị luận phân tích một tác phẩm văn học (thơ - Giới thiệu tác giả và bài thơ; 
 trào phúng) nêu ý kiến chung của người viết 
 2) GV trình chiếu các yêu cầu của kiểu bài để HS đối về bài thơ.
 chiếu với bài viết của bản thân, tự phát hiện ưu nhược - Phân tích được nội dung trào 
 điểm trong bài viết của mình. phúng của bài thơ để làm rõ chủ 
 3) GV nhận xét chung về mức độ đáp ứng yêu cầu cần đề.
 đạt ở bài viết của HS, minh họa bằng một số ví dụ cụ - Chỉ ra được tác dụng của một 
 thể (không nêu tên HS có bài viết được phân tích), rút số nét đặc sắc về nghệ thuật 
 kinh nghiệm chung cho cả lớp. trào phúng được thể hiện trong 
 4) Yêu cầu HS dựa vào hướng dẫn Chỉnh sửa bài viết bài thơ.
 trong SHS và các ý kiến nhận xét cụ thể của GV trong - Khẳng định được giá trị, ý 
 bài để rút kinh nghiệm và chỉnh sửa. Khuyến khích HS nghĩa của bài thơ.
 về nhà viết lại một bản mới với chính đề tài này. 2. Nhận xét về kết quả và 
 - HS tiếp nhận nhiệm vụ. chỉnh sửa bài viết
 Bước 2: HS trao đổi thảo luận, thực hiện nhiệm vụ - GV phân tích mặt mạnh và 
 - HS quan sát, trao đổi với bạn cùng bàn mặt yếu thể hiện qua bài làm 
 - GV quan sát, gợi mở của HS trong lớp: Bố cục bài 
 Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận viết chặt chẽ, mạch lạc, các ý 
 - Gv tổ chức hoạt động thông suốt, có tính hô ứng...