Kế hoạch bài dạy Lịch sử Lớp 8 Sách Kết nối tri thức - Tuần 5 - Bài 5: Cuộc xung đột Nam Bắc triều và Trịnh Nguyễn - Năm học 2023-2024 - Hồ Thị Thu Hạ

 Tuần 4,5: BÀI 5. CUỘC XUNG ĐỘT NAM – BẮC GV: HỒ THỊ THU HẠ
 Tiết 8,9: TRIỀU VÀ TRỊNH - NGUYỄN Ngày dạy: 29/09/2023
 Thời gian thực hiện: 2 tiết & 02/102023
 I. MỤC TÊU: Sau khi học xong bài, giúp học sinh
 1. Về kiến thức
 - Nêu được những nét chính về sự ra đời của Vương triều Mạc.
 - Giải thích được nguyên nhân bùng nổ xung đột Nam –Bắc triều, Trịnh – Nguyễn.
 - Nêu được hệ quả của xung đột Nam –Bắc triều, Trịnh – Nguyễn.
 * HSKT: Biết được tên vị vua nhà Mạc, biết được đất nước bị chia cắt thành Đàng 
Trong – Đàng Ngoài.
 2. Về năng lực
 a. Năng lực chung: Năng lực giao tiếp và hợp tác; tự chủ và tự học; giải quyết vấn đề 
và sáng tạo 
 b. Năng lực chuyên biệt
 - Năng lực tìm hiểu lịch sử:
 + Khai thác và sử dụng thông tin, tư liệu lịch sử.
 + Khai thác lược đồ địa phận Nam – Bắc triều, Đàng Trong – Đàng Ngoài để tìn hiểu 
nguyên nhân, hệ quả của các cuộc xung đột.
 + Lập bảng hệ thống, tìm kiếm tư liệu.
 - Nhận thức và tư duy lịch sử: Biết suy luận, phản biện, tranh luận về một vấn đề lịch sử 
như các cuộc xung đột, chiến tranh giữa các tập đoàn phong kiến, tình trạng đất nước bị chia 
cắt... 
 * HSKT: Năng lực Giao tiếp và hợp tác: Tham gia hoạt động nhóm với các bạn cùng 
nhóm.
 3. Về phẩm chất
 - Bồi dưỡng phẩm chất trung thực, yêu nước, phản đối các cuộc xung đột chiến tranh vì 
lợi ích của cá nhân/nhóm người mà gây hại đến đời sống nhân dân, đến sự phát triển chung 
của đất nước.
 * HSKT: Chăm chỉ lắng nghe, theo dõi bài. 
 II. THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU
 1. Đối với giáo viên
 - Máy tính.
 - Ảnh/Video về di tích thành nhà Mạc, về sự kiện Mạc Đăng Dung lên ngôi, về hậu quả 
của cuộc xung đột Nam – Bắc triều, Trịnh – Nguyễn.
 - Lược đồ Nam – Bắc triều và Đàng Trong – Đàng Ngoài.
 - Tranh vẽ phủ chúa Trịnh thế kỉ XVII và các tư liệu tiêu biểu gắn với nội dung bài 
học.
 - Phiếu học tập. - HS trình bày theo sự hiểu biết của mình.
 Bước 4 (đánh giá): Giáo viên nhận xét và dùng phần trả lời của học sinh về nội dung 
bức tranh để dẫn dắt vào bài mới: 
 - Gợi cho em nhớ đến các cuộc xung đột Nam - Bắc triều và xung đột Trịnh - Nguyễn.
 - Hệ quả của những cuộc xung đột:
 + Đất nước bị chia cắt, ảnh hưởng đến sự phát triển chung của dân tộc.
 + Kinh tế đất nước bị đình trệ, cuộc sống người dân trở nên khốn cùng.
 + Cuộc xung đột kéo dài, gây ra những thiệt hại to lớn về người và của.
 - Bên cạnh các hệ quả tiêu cực trên, ta phải kể đến vai trò quan trọng của các chúa 
Nguyễn trong việc mở rộng lãnh thổ về phía Nam và có nhiều hoạt động xác định chủ quyền 
tại hai quần đảo Trường Sa và Hoàng Sa (sẽ học ở bài 6).
 Những di tích lịch sử trên là minh chứng rõ ràng cho thời kì khủng hoảng, suy yếu của 
nhà nước phong kiến tập quyền kéo dài thế kỉ XVI –XVII. Vậy vì sao cuộc xung đột giữa các 
tập đoàn phong kiến bùng nổ? Diễn biến? Hậu quả? Chúng ta tìm hiểu trong tiết học hôm nay.
 2. Hình thành kiến thức mới
 Hoạt động 1: 1. Sự ra đời Vương triều Mạc
 a. Mục tiêu: Nêu được những nét chính về sự ra đời của Vương triều Mạc.
 * HSKT: Biết được tên vị vua nhà Mạc
 b. Tổ chức hoạt động
 Hoạt động của GV-HS Sản phẩm
 Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học tập 1. Sự ra đời Vương 
 HS thực hiện kĩ thuật Think-pair-share; thời gian 5 phút. triều Mạc
 - Think (Thin)- Suy nghĩ- HS làm việc cá nhân, thời gian 2 phút - Đến đầu thế kỉ 
 - Pair (Thai)-Cặp: Sau đó, HS trao đổi cặp đôi (bạn bên cạnh), thời XVI, nhà Lê lâm 
 gian 2 phút vào khủng hoảng, 
 - Share (Sai)-chia sẻ: HS được mời chia sẻ, GV gọi ngẫu nhiên, HS suy thoái.
 nêu ý kiến không trùng lặp với ý kiến của HS khác, thời gian 1 phút - Các phe phái 
 Câu hỏi: Nêu những nét chính về sự ra đời của Vương triều Mạc. phong kiến xung 
 * HSKT: Tên vị vua nhà Mạc? đột, tranh chấp 
 Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ học tập quyết liệt với nhau.
 + Các nhóm thực hiện nhiệm vụ. - Các cuộc khởi 
 + GV theo dõi, hỗ trợ bằng 1 số câu hỏi gợi mở. nghĩa nông dân nổ 
 Bước 3: HS trình bày và báo cáo kết quả ra làm cho triều đình 
 Bước 4: HS các khác nhận xét, đánh giá kết quả; GV nhận xét, đánh càng thêm suy yếu.
 giá. Chuẩn kiến thức. - Mạc Đăng Dung là 
 GV giúp HS cần nhìn nhận đúng một vấn đề lịch sử, đánh giá khách một võ quan trong 
 quan về nhân vật lịch sử, không tranh luận đúng, sai. Cần ghi nhận triều đã dần thâu 
 sự đóng góp và hạn chế của mỗi triều đại trong lịch sử dân tộc. tóm quyền hành.
 - Việc cướp ngôi vua là “danh không chính, ngôn không thuận”, - 1527, Mạc Đăng 
 việc ko nên làm, không được lòng của một số quan lại trung thành Dung ép vua Lê 
 với nhà Lê -> h/chế. nhường ngôi, lập ra 
 - Triều Lê đã đến lúc suy yếu, khủng hoảng, nên sự ra đời của triều Mạc và thực - GV yêu cầu HS dựa thông tin trong SGK, chia lớp thành 8 triều
 nhóm, thực hiện thảo luận nhóm, kĩ thuật khăn trải bàn hoặc a. Nguyên nhân bùng nổ
 sơ đồ tư duy, thời gian 7 phút. - Năm 1545, Nguyễn Kim 
 + Nhóm lẻ: Giải thích nguyên nhân bùng nổ xung đột Trịnh chết, con rễ Trịnh Kiểm 
 – Nguyễn. lên thay, nắm toàn bộ binh 
 + Nhóm chẵn: Nêu được hệ quả của xung đột Trịnh – quyền.
 Nguyễn. - Mâu thuẫn giữa hai dòng 
 Bước 2. Thực hiện nhiệm vụ học tập họ Trịnh – Nguyễn dần 
 Các nhóm đọc SGK, quan sát tranh, thực hiện yêu cầu. GV được bộc lộ và ngày càng 
 theo dõi, hỗ trợ. GV có thể định hướng thêm bằng 1 số câu trở nên gay gắt. 
 hỏi liên quan để tìm ra kiến thức. - Cuộc chiến tranh giữa 
 Bước 3. Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận hai thế lực Trịnh – Nguyễn 
 - GV chọn 1 nhóm để trình bày, các nhóm khác phản biện. bùng nổ và kéo dài trong 
 Bước 4. Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập gần nửa thế kỉ (1627 – 
 Đánh giá: HS-HS, GV-HS, GV chốt kiến thức. (Yêu cầu HS 1672).
 thực hiện kĩ thuật 3-2-1: cho 3 lời khen; 2 hạn chế và 1 lời b. Hệ quả
 góp ý hoặc 1 câu hỏi chất vấn) - Đất nước bị chia cắt 
 - GV Bổ sung thêm kiến thức về hình vẽ hình 5.3: Phủ chúa thành Đàng Trong và 
 Trịnh thế kỉ XVII (tranh vẽ của X.Ba – ron). Bức tranh được Đàng Ngoài; 
 vẽ năm 1685, mô phỏng cảnh chúa Trịnh thiết triều. Thời kì - Gây ra nhiều đau thương 
 này, phủ chúa cũng hình thành hệ thống quan văn , quan võ và tổn thất cho nhân dân, 
 chuyên cùng chúa bàn bạc các chủ trương chính sách lớn của tổn hại đến sự phát triển 
 Nhà nước và chỉ đạo thực hiện mọi công việc lớn nhỏ của chung của quốc gia – dân 
 đất nước. Chúa Trịnh nắm thực quyền còn vua Lê chỉ còn là tộc
 danh nghĩa, vai trò ngày càng lu mờ. Phủ chúa được xây 
 dựng ở ven hồ Hoàn Kiếm, là công trình đồ sộ và lộng lẫy 
 mà theo ghi chép của Hải Thượng Lãn Ông (Lê Hữu Trác) 
 trong Thượng kinh kí sự là nơi xa hoa tráng lệ “cả trời Nam 
 sang nhất là đây”.
 3. Hoạt động luyện tập 
 a. Mục tiêu: Nhằm củng cố, hệ ảnống hóa, hoàn thiện kiến thức mới mà HS đã được 
lĩnh hội ở hoạt động hình thành kiến thức.
 b. Tổ chức thực hiện
 A. Trắc nghiệm
 Câu 1. Năm 1533, ai là người chạy vào Thanh Hóa, lập một người dòng dõi nhà Lê lên 
làm vua, lấy danh nghĩa “phù Lê diệt Mạc”?
 A. Lê Chiêu Thống. B. Nguyễn Hoàng.
 C. Nguyễn Kim. D. Trịnh Kiểm.
 Câu 2. Chiến tranh Nam – Bắc triều diễn ra giữa các thế lực phong kiến nào?
 A. Nhà Mạc với nhà Nguyễn. B. Nhà Mạc với nhà Lê. 1. Giả sử là một người dân sống ở thế kỉ XVI - XVII, em hãy đưa ra ít nhất một lí do 
 phản đối các cuộc xung đột Nam - Bắc triều và Trịnh - Nguyễn.
 Lý do phản đối: xung đột kéo dài giữa các tập đoàn phong kiến sẽ làm suy kiệt sức 
 người, sức của; tàn phá đồng ruộng, xóm làng; giết hại nhiều người dân vô tội; chia cắt đất 
 nước và làm ảnh hưởng đến sự phát triển chung của quốc gia - dân tộc.
 2. Tìm hiểu thông tin từ sách, báo, internet về di tích Luỹ Thầy và sông Gianh 
 (Quảng Bình), hãy viết đoạn văn ngắn (khoảng 7->10 dòng) về cuộc xung đột Trịnh - 
 Nguyễn.
 HS tìm hiểu, sưu tầm thông tin, tư liệu về di tích Lũy Thầy, sông Gianh (Quảng 
 Bình) để viết bài giới thiệu về cuộc xung đột Trịnh – Nguyễn.
 Nội dung bài giới thiệu cần đảm bảo nội dung sau:
 - Tên di tích.
 - Địa điểm hiện nay ở đâu?
 - Nội dung tư liệu và dấu tích còn lại phản ánh cuộc xung đột.
 - Ý kiến đánh giá của bản thân về cuộc xung đột Trịnh – Nguyễn.
 Bước 2. Thực hiện nhiệm vụ học tập
 HS về nhà thực hiện yêu cầu. 
 Bước 3. Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận
 - GV kiểm tra ở tiết sau.
 Bước 4. Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập
 GV bổ sung phần phân tích nhận xét, đánh giá, kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập 
 của học sinh. 
 Giáo viên giao nhiệm vụ về nhà cho học sinh
 - Học bài, làm bài tập trong sách bài tập, phần vận dụng.
 - Xem trước bài 6: Công cuộc khai thác vùng đất phía Nam từ thế kỉ XVI đến thế 
kỉ XVIII.
 - Sưu tầm tư liệu về:
 + Công cuộc khai phá vùng đất phía Nam trong các thế kỉ XVI đến thế kỉ XVIII.
 + Quá trình thực thi chủ quyền đối với hai quần đảo Trường Sa và Hoàng Sa của 
các chúa Nguyễn.
 -------------------------