Kế hoạch bài dạy Lịch sử Lớp 8 Sách Kết nối tri thức - Tuần 33+34 - Chủ đề: Văn minh châu thổ sông Hồng và sông Cửu Long - Năm học 2023-2024 - Hồ Thị Thu Hạ

 TUẦN 33,34 – TIẾT 48,49,50,51
 Chủ đề 1. VĂN MINH CHÂU THỔ SÔNG HỒNG VÀ SÔNG CỬU LONG
 Thời gian thực hiện: 4 tiết
 I. MỤC TÊU: Sau khi học xong bài, giúp học sinh
 1. Về kiến thức
 - Trình bày được quá trình hình thành và phát triển châu thổ; mô tả được chế độ nước 
của các dòng sông chính.
 - Trình bày được quá trình con người khai khẩn và cải tạo châu thổ, chế ngự và thích 
ứng với chế độ nước của sông Hồng và sông Cửu Long.
 2. Về năng lực
 a. Năng lực chung
 - Năng lực tự học: khai thác được tài liệu phục vụ cho bài học.
 - Năng lực giao tiếp và hợp tác: làm việc nhóm có hiệu quả.
 - Năng lực giải quyết vấn đề và sáng tạo: biết sử dụng công cụ, phương tiện phục vụ bài 
học, biết phân tích và xử lí tình huống.
 b. Năng lực đặc thù
 - Năng lực nhận thức khoa học lịch sử và địa lí: 
 + Trình bày được quá trình hình thành và phát triển châu thổ sông Hồng và châu thổ sông 
Cửu Long.
 + Mô tả được chế độ nước của các dòng sông chính.
 + Trình bày được quá trình con người khai khẩn và cải tạo châu thổ, chế ngự và thích ứng 
với chế độ nước sông Hồng và sông Cửu Long.
 - Năng lực tìm hiểu lịch sử và địa lí: 
 + Khai thác kênh hình và kênh chữ trong SGK từ tr157-163.
 + Quan sát biểu đồ hình 1.2 SGK tr159 và hình 1.4 SGK tr160 để mô tả chế độ nước sông 
Hồng và sông Cửu Long.
 - Năng lực vận dụng tri thức địa lí giải quyết một số vấn đề thực tiễn: sưu tầm tư liệu, 
hình ảnh về địa hình, sông ngòi của châu thổ sông Hồng và châu thổ sông Cửu Long.
 3. Về phẩm chất
 - Yêu nước: Có ý thức chung sống hòa hợp với thiên nhiên.
 - Trách nhiệm: Có ý thức trách nhiệm bảo vệ môi trường nước ở hai châu thổ sông 
Hồng, sông Cửu Long.
 - Chăm chỉ: HS chăm chỉ trong việc thực hiện các nhiệm vụ học tập của cá nhân và 
của nhóm, tích cực tìm tòi và sáng tạo trong học tập.
 II. THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU
 1. Đối với giáo viên
 - Máy tính, tranh ảnh, video, lược đồ, tư liệu lịch sử liên quan đến quá trình hình thành 
và phát triển châu thổ; quá trình con người khai khẩn và cải tạo châu thổ, chế ngự và thích 
ứng với chế độ nước của sông Hồng và sông Cửu Long.
 - Phiếu học tập. 
 2. Đối với học sinh
 - Bảng phụ, giấy A0 khổ to.
 - Sưu tầm tư liệu lịch sử liên quan quá trình hình thành và phát triển châu thổ; quá 
trình con người khai khẩn và cải tạo châu thổ, chế ngự và thích ứng với chế độ nước của 
sông Hồng và sông Cửu Long.
 III. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC
 Trước khi vào nội dung bài học, GV kiểm tra phần vận dụng bài trước. Giới thiệu về 
các chủ đề chung. b. Chế độ nước sông Hồng
 - Chế độ nước sông Hồng tương đối đơn giản, trong năm có một mùa lũ và một mùa 
cạn rõ rệt.
 + Mùa lũ kéo dài 5 tháng (từ tháng 6 đến tháng 10), chiếm 75% lưu lượng dòng chảy 
cả năm với các đợt lũ lên nhanh và đọt ngột.
 + Mùa cạn kéo dài 7 tháng (từ tháng 11 đến tháng 5 năm sau), chỉ chiếm khoảng 25% 
lưu lượng dòng chảy cả năm, mực nước sông hạ thấp rõ rệt.
 + Từ khi các hệ thống hồ chứa nước được xây dựng ở thượng lưu hệ thống sông thì 
chế độ nước sông đã trở nên điều hòa hơn.
 Hoạt động 2. 2. Quá trình hình thành và phát triển châu thổ sông Cửu Long. 
Chế độ nước sông Cửu Long
 a. Mục tiêu: Trình bày được quá trình hình thành và phát triển châu thổ sông Cửu 
Long; mô tả được chế độ nước của các dòng sông chính của sông Cửu Long.
 b. Tổ chức thực hiện
 Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học tập
 - GV yêu cầu HS dựa thông tin trong SGK, chia lớp thành 8 nhóm, thực hiện thảo 
luận nhóm, kĩ thuật khăn trải bàn hoặc sơ đồ tư duy, thuyết trình, thời gian 7 phút.
 + Nhóm chẵn: Trình bày quá trình hình thành và phát triển châu thổ sông Cửu Long.
 + Nhóm lẻ: Trình bày chế độ nước của các dòng sông chính của sông Cửu Long.
 Bước 2. Thực hiện nhiệm vụ học tập
 Các nhóm đọc SGK, quan sát tranh, thực hiện yêu cầu. GV theo dõi, hỗ trợ. GV có 
thể định hướng thêm bằng 1 số câu hỏi liên quan để tìm ra kiến thức.
 Bước 3. Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận
 - GV chọn 1 nhóm để trình bày, các nhóm khác phản biện.
 Bước 4. Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập
 - GV bổ sung, phân tích, nhận xét, đánh giá, kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập của 
học sinh. Chính xác hóa các kiến thức đã hình thành cho học sinh.
 * Sản phẩm
 2. Quá trình hình thành và phát triển châu thổ sông Cửu Long. Chế độ nước 
sông Cửu Long 
 a. Quá trình hình thành và phát triển châu thổ sông Cửu Long
 - Vào mùa lũ, nước sông Cửu Long dâng tràn ngập một vùng rộng khoảng 10.000 
km2 (chủ yếu ở Đồng Tháp mười và tứ giác Long Xuyên), bồi đắp phù sa cho bề mặt châu 
thổ.
 - Trước đây, hằng năm châu thổ sông Cửu Long tiến ra biển ở khu vực bán đảo Cà 
Mau tới hàng trăm mét mỗi năm. Hiện nay,do biến đổi khí hậu, nước biển dang và hàm 
lượng phù sa trong nước sông giảm nên nhiều nơi ở ven biển của châu thổ bị sạt lở.
 b. Chế độ nước sông Cửu Long (Mê Công)
 - Chế độ nước đơn giản, điều hoà, chia thành 2 mùa:
 + Mùa lũ kéo dài 5 tháng (từ tháng 7 đến tháng 11), chiếm 80% lưu lượng dòng chảy 
cả năm. Lũ khi lên và khi rút đều diễn ra chậm vì lưu vực sông Mê Công dài, có dạng lông 
chim và được điều tiết bởi hồ Tôn-lê Sáp. 
 + Mùa cạn kéo dài 7 tháng (từ tháng 12 đến tháng 6 năm sau), chiếm khoảng 20% lưu 
lượng dòng chảy cả năm, mực nước sông hạ thấp rõ rệt.
 + Vùng hạ lưu châu thổ chịu tác động rất mạnh của chế độ thủy triều. a. Mục tiêu: Nhằm củng cố, hệ thống hóa, hoàn thiện kiến thức mới mà HS đã được 
lĩnh hội ở hoạt động hình thành kiến thức.
 b. Tổ chức thực hiện
 Bài tập 1: Chế độ nước của các sông chính ở châu thổ sông Hồng và châu thổ sông 
 Cửu Long khác nhau như thế nào?
 * Điểm khác nhau trong chế độ nước của các sông chính ở châu thổ sông Hồng và 
 châu thổ sông Cửu Long:
 Chế độ nước của sông Hồng Chế độ nước của sông Cửu Long
 Mùa lũ - Kéo dài 5 tháng (từ tháng 6 đến tháng - Kéo dài 5 tháng (từ tháng 7 đến tháng 
 10), chiếm khoảng 75% lưu lượng dòng 11), chiếm khoảng 80% lưu lượng 
 chảy cả năm. dòng chảy cả năm.
 - Các đợt lũ lên nhanh và đột ngột - Lũ lên và khi rút đều diễn ra chậm.
 Mùa cạn - Kéo dài 7 tháng (từ tháng 11 đến tháng - Kéo dài 7 tháng (từ tháng 12 đến 
 5 năm sau), chiếm khoảng 25% lưu tháng 6 năm sau), chiếm khoảng 20% 
 lượng dòng chảy cả năm. lưu lượng dòng chảy cả năm
 Bài tập 2: Theo em, quá trình con người khai thác và cải tạo châu thổ, chế ngự và 
 thích ứng với chế độ nước của sông Hồng và sông Cửu Long có điểm gì giống và khác 
 nhau?
 - Giống nhau
 + Hoạt động khai thác của con người ở vùng châu thổ sông Hồng và sông Cửu Long 
 đều diễn ra từ rất sớm.
 + Hoạt động khai thác diễn ra nhằm mục đích chủ yếu là: phát triển nông nghiệp. Bên 
 cạnh đó, con người cũng thực hiện các hoạt động khác, như: khai thác nguồn lợi thủy sản 
 từ sông nước; sử dụng sông ngòi, kênh rạch, làm đường giao thông kết nối giữa các 
 vùng,
 - Khác nhau
 + Quá trình khai khẩn châu thổ sông Hồng ở miền Bắc gắn liền với việc đắp đê trị 
 thủy.
 + Quá trình khai khẩn châu thổ sông Cửu Long ở miền Nam là quá trình con người 
 thích ứng với tự nhiên.
 4. Hoạt động vận dụng
 a. Mục tiêu: Vận dụng kiến thức mới mà HS đã được lĩnh hội để giải quyết những 
 vấn đề mới trong học tập.
 b. Tổ chức thực hiện
 Bước 1. Chuyển giao nhiệm vụ học tập 
 - Yêu cầu HS về nhà, trả lời câu hỏi: 
 Bài tập: Chọn và hoàn thành một trong hai nhiệm vụ sau:
 Nhiệm vụ 1. Sưu tầm tư liệu, hình ảnh về địa hình, sông ngòi của châu thổ sông 
 Hồng và châu thổ sông Cửu Long.
 Nhiệm vụ 2. Tìm hiểu thêm từ sách, báo, internet và cho biết: Hiện nay việc khai 
 thác và cải tạo châu thổ, chế ngự và thích ứng với chế độ nước của sông Hồng và sông 
 Cửu Long có cần thiết không? Vì sao?
 - Châu thổ sông Hồng và sông Cửu Long là nơi tập trung rất đông dân cư, là hai 
 trung tâm kinh tế trọng điểm, lớn nhất cả nước.
 - Cần phải tiếp tục quan tâm hơn bao giờ hết đến vieecjcair tạo châu thổ, chế ngự 
 và thích ứng với chế độ nước của sông Hồng và sông Cửu Long để phát triển sản xuất, 
 cải thiện môi trường sống...trong bối cảnh mới, điều kiện mới (biến đổi khí hậu, sự phát