Kế hoạch bài dạy Lịch sử Lớp 8 Sách Kết nối tri thức - Tuần 28 - Bài 16: Việt Nam dưới thời Nguyễn (nửa đầu thế kỉ XIX) - Năm học 2023-2024 - Hồ Thị Thu Hạ

 Bài 16. VIỆT NAM DƯỚI THỜI NGUYỄN (NỬA ĐẦU THẾ KỈ XIX)
 Thời gian thực hiện: 3 tiết
 I. MỤC TÊU: Sau khi học xong bài, giúp học sinh
 1. Về kiến thức
 - Mô tả được sự ra đời của nhà Nguyễn.
 - Trình bày được những nét chính về tình hình chính trị; sự phát triển kinh tế, văn hóa, 
xã hội thời Nguyễn.
 - Mô tả được quá trình thực thi chủ quyền đối với quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa của 
các vua Nguyễn.
 * HSKT: Biết được ai là người lập ra vương triều Nguyễn; Biết được những nét chính 
về xã hội thời Nguyễn; quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa của Việt Nam.
 2. Về năng lực
 a. Năng lực chung: Năng lực giao tiếp và hợp tác; tự chủ và tự học; giải quyết vấn đề 
và sáng tạo 
 b. Năng lực chuyên biệt
 - Năng lực tìm hiểu lịch sử: Khai thác, sử dụng tranh ảnh, tư liệu, bản đồ; năng lực báo 
cáo thuyết trình, phản biện và đánh giá sản phẩm. Sưu tầm ca dao, tục ngữ ở địa phương phản 
ánh tình hình xã hội phong kiến, nhận xét các thành tựu nghệ thuật thời kì này.
 - Nhận thức và tư duy lịch sử: Rèn cho HS kĩ năng phân tích, đánh giá khách quan về 
nhà Nguyễn. Có những việc làm phù hợp để góp phần bảo vệ chủ quyền biển đảo, quần đảo 
Trường Sa và quần đảo Hoàng Sa.
 * HSKT: Năng lực giao tiếp và hợp tác: Tham gia hoạt động nhóm với các bạn cùng 
nhóm.
 3. Về phẩm chất
 - Bồi dưỡng tình cảm đối với những giá trị văn hóa tinh thần của nhân dân.
 - Trân trọng và giữ gìn những giá trị kinh tế, văn hóa mà nhà Nguyễn để lại.
 - Tự hào về quá trình khai thác, thực thi chủ quyền biển đảo, quần đảo Hoàng Sa và 
Trường Sa của ông cha ta.
 * HSKT: Chăm chỉ lắng nghe, theo dõi bài. 
 II. THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU
 1. Đối với giáo viên
 - Máy tính.
 - Ảnh/Video, tư liệu về tình hình chính trị; sự phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội thời 
Nguyễn; quá trình thực thi chủ quyền đối với quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa của các vua 
Nguyễn.
 - Lược đồ Việt Nam thời Nguyễn và hiện nay.
 - Phiếu học tập. 
 2. Đối với học sinh
 - Bảng phụ, giấy A0 khổ to. + Nhà Nguyễn củng cố quyền thống trị. - Chia đất nước thành 30 tỉnh và 1 phủ.
 * HSKT: Ai là người lập ra vương triều - Nhà Nguyễn thực hiện chính sách ngoại 
 Nguyễn. giao mềm dẻo với nhà Thanh, khước từ 
 Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ học tập quan hệ với Âu-Mỹ và thi hành chính sách 
 + Các nhóm thực hiện nhiệm vụ. cấm đạo. 
 + GV theo dõi, hỗ trợ bằng 1 số câu hỏi gợi 
 mở.
 Bước 3: HS trình bày và báo cáo kết quả 
 Bước 4: HS các khác nhận xét, đánh giá kết 
 quả; GV nhận xét, đánh giá. Chuẩn kiến thức.
 Hoạt động 2: 2. Tình hình kinh tế, xã hội Việt Nam nửa đầu thế kỉ XIX
 3. Sự phát triển của văn hoá Việt Nam nửa đầu thế kỉ XIX
 a. Mục tiêu: Trình bày được những nét chính về tình hình chính trị; sự phát triển kinh 
tế, văn hóa, xã hội thời Nguyễn.
 * HSKT: Biết được những nét chính về xã hội thời Nguyễn.
 b. Tổ chức thực hiện
 Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học tập
 - GV yêu cầu HS dựa thông tin trong SGK, chia lớp thành 8 nhóm, thực hiện thảo luận 
nhóm, kĩ thuật khăn trải bàn hoặc sơ đồ tư duy, thời gian 7 phút.
 Lĩnh vực Nội dung
 Kinh tế Nhóm 1
 Xã hội Nhóm 2
 Văn học Nhóm 3
 Nghệ thuật Nhóm 4
 Tôn giáo Nhóm 5
 Khoa học Nhóm 6
 * HSKT: Những nét chính về xã hội thời Nguyễn.
 Bước 2. Thực hiện nhiệm vụ học tập
 Các nhóm đọc SGK, quan sát tranh, thực hiện yêu cầu. GV theo dõi, hỗ trợ. GV có thể 
định hướng thêm bằng 1 số câu hỏi liên quan để tìm ra kiến thức.
 Bước 3. Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận
 - GV chọn 1 nhóm để trình bày, các nhóm khác phản biện.
 Bước 4. Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập
 Đánh giá: HS-HS, GV-HS, GV chốt kiến thức. (Yêu cầu HS thực hiện kĩ thuật 3-2-1: 
cho 3 lời khen; 2 hạn chế và 1 lời góp ý hoặc 1 câu hỏi chất vấn). 
 * Sản phẩm
 2. Tình hình kinh tế, xã hội Việt Nam nửa đầu thế kỉ XIX
 a. Kinh tế
 - Về nông nghiệp
 + Nhà Nguyễn đã quan tâm đến việc tổ chức khai hoang, di dân lập ấp, lập đồn điền ở 
nhiều tỉnh phía bắc và phía nam,.... + Một số bộ địa lí và địa lí lịch sử có giá trị như: Nhất thống địa dư chí (Lê Quang 
Định), Gia Định thành thông chí (Trịnh Hoài Đức),... được biên soạn.
 Hoạt động 3: 4. Quá trình thực thi chủ quyền đối với quần đảo Hoàng Sa và quần 
đảo Trường Sa của nhà Nguyễn
 a. Mục tiêu: Mô tả được quá trình thực thi chủ quyền đối với quần đảo Hoàng Sa và 
Trường Sa của các vua Nguyễn.
 * HSKT: Biết được quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa của Việt Nam.
 b. Tổ chức thực hiện
 Hoạt động của GV-HS Sản phẩm
 Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học tập 4. Quá trình thực thi chủ 
 HS thực hiện kĩ thuật Think-pair-share; thời gian 5 phút. quyền đối với quần đảo 
 - Think (Thin)- Suy nghĩ- HS làm việc cá nhân, thời gian 2 Hoàng Sa và quần đảo 
 phút Trường Sa của nhà 
 - Pair (Thai)-Cặp: Sau đó, HS trao đổi cặp đôi (bạn bên cạnh), Nguyễn
 thời gian 2 phút - Đặt hai quần đảo Hoàng 
 - Share (Sai)-chia sẻ: HS được mời chia sẻ, GV gọi ngẫu Sa và Trường Sa trong cơ 
 nhiên, HS nêu ý kiến không trùng lặp với ý kiến của HS khác, cấu hành chính của Việt 
 thời gian 1 phút Nam.
 Câu hỏi: Mô tả quá trình thực thi chủ quyền đối với quần đảo - Thời Gia Long cho tái lập 
 Hoàng Sa và Trường Sa của các vua Nguyễn. lại hai hải đội Hoàng Sa và 
 * HSKT: Biết được quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa của Bắc Hải, biên chế nằm 
 Việt Nam. trong lực lượng quân đội, 
 Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ học tập với nhiệm vụ thực thi chủ 
 + Các nhóm thực hiện nhiệm vụ. quyền của Việt Nam trên 
 + GV theo dõi, hỗ trợ bằng 1 số câu hỏi gợi mở. cả hai quần đảo này.
 Bước 3: HS trình bày và báo cáo kết quả - Năm 1816, vua Gia Long 
 Bước 4: HS các khác nhận xét, đánh giá kết quả; GV nhận lệnh cho thuỷ quân và đội 
 xét, đánh giá. Chuẩn kiến thức. Hoàng Sa đi thuyền ra 
 GV mở rộng: Đóng góp của vua Gia Long: Hoàng Sa để xem xét, đo 
 + Đặt hai quần đảo Hoàng Sa và quần đảo Trường Sa trong đạc thuỷ trình và cắm cờ 
 cơ cấu hành chính của Việt Nam (cụ thể là: dưới thời vua Gia xác nhận chủ quyền Việt 
 Long, quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa thuộc tỉnh Quảng Nam đối với quần đảo 
 Ngãi). Hoàng Sa và quần đảo 
 + Năm 1803, vua Gia Long cho tái lập lại hai hải đội Hoàng Trường Sa.
 Sa và Bắc Hải, biên chế nằm trong lực lượng quân đội, với - Dưới thời vua Minh 
 nhiệm vụ thực thi chủ quyền của Việt Nam trên cả hai quần Mạng: việc đo đạc kết hợp 
 đảo Hoàng Sa và Trường Sa. với vẽ bản đồ được nhà 
 + Năm 1816, vua Gia Long sai thủy quân triều đình phối hợp nước quan tâm thực hiện, 
 với đội Hoàng Sa ra thăm dò, đo đạc thủy trình và cắm cờ nhà vua đã cho dựng miếu 
 khẳng định chủ quyền trên 2 quần đảo Hoàng Sa và Trường thờ và trồng cây xanh ở 
 Sa. quần đảo Hoàng Sa,...
 - Đóng góp của vua Minh Mạng: tiếp tục đẩy mạnh các - Năm 1838, Quốc sử quán * HSKT: Thực hiện câu 1.
 B. Tự luận
 Bài tập 1: Lập và hoàn thành bảng hệ thống (theo gợi ý dưới đây) về một số thành tựu 
tiêu biểu dưới thời Nguyễn.
rả lời:
 Lĩnh vực Thành tựu tiêu biểu
Hành chính Chia cả nước thành 30 tỉnh và 1 phủ (Thừa Thiên).
Luật pháp Năm 1815, nhà Nguyễn ban hành bộ Hoàng Việt luật lệ (còn gọi là 
 Luật Gia Long)
Nông nghiệp Khai hoang, lập được hai huyện mới là Tiền hải (Thái Bình) và Kim 
 Sơn (Ninh Bình).
Thủ công nghiệp Đúc được Cửu đỉnh (chín chiếc đỉnh đồng đặt trước sân Thế Miếu)
Văn học Nhiều tác phẩm văn hóa có giá trị, như: Truyện Kiều của Nguyễn 
 Du; Lục Vân Tiên của Nguyễn Đình Chiểu,
Nghệ thuật Nhã nhạc (nhạc cung đình) phát triển đến đỉnh cao.
biểu diễn Văn nghệ dân gian xuất hiện hàng loạt làn điệu dân ca.
Hội họa Hội họa phát triển với nhiều dòng tranh dân gian, tiêu biểu là tranh 
 Đông Hồ (Bắc Ninh), tranh Hàng Trống,...
Kiến trúc, Các công trình nổi tiếng như: kinh thành Huế, chùa Thiên Mụ, Cửu 
điêu khắc đỉnh (Thừa Thiên Huế),
Lịch sử Nhiều công sử học được biên soạn, như: Khâm định Việt sử thông 
 giám cương mục, Đại Nam thực lục (Quốc sử quán triều Nguyễn), 
 Lịch triều hiến chương loại chí (Phan Huy Chú),
Địa lí Nhiều công trình địa lí có giá trị, như: Nhất thống địa dư chí (Lê 
 Quang Định), Gia Định thành thông chí (Trịnh Hoài Đức),...
Y dược học Bộ sách Hải Thượng y tông tâm lĩnh của danh y Lê Hữu Trác
 Bài tập 2: Có quan điểm cho rằng: Nhà Nguyễn đã để lại di sản văn hoá đồ sộ. Em 
đồng ý với quan điểm đó không? Vì sao?
 - Đồng ý với quan điểm: Nhà Nguyễn đã để lại di sản văn hoá đồ sộ. Vì:
 + Dưới thời Nguyễn, nhân dân Việt Nam đã đạt được nhiều thành tựu lớn trên các lĩnh 
vực văn hóa, nghệ thuật, khoa học, trong đó, có nhiều tác phẩm hoặc công trình có giá trị, 
ví dụ như: Truyện Kiều của Nguyễn Du; bộ sách Gia Định thành thông chí của Trịnh Hoài 
Đức; Khâm định Việt sử thông giám cương mục của Quốc sử quán triều Nguyễn;
 + Nhiều di sản văn hóa dưới thời Nguyễn đã được Tổ chức UNESCO ghi nhận là di 
sản văn hóa thế giới, ví dụ như: quần thể cố đô Huế; Nhã nhạc cung đình,
 Bài tập 3: Nêu cảm nghĩ của em về quá trình thực thi chủ quyền của nhà Nguyễn đối 
với quần đảo Hoàng Sa và quần đảo Trường Sa.
 - Tiếp nối chính quyền chúa Nguyễn và nhà Tây Sơn, nhà Nguyễn tiếp tục đẩy mạnh 
việc thực thi chủ quyền đối với quần đảo Hoàng Sa và quần đảo Trường Sa, thông qua những 
hoạt động cụ thể, như:
 + Đặt hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa trong cơ cấu hành chính của Việt Nam.